Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), dünya genelinde nükleer güvenlik ve silahların yayılmasını önleme amacıyla önemli bir rol üstlenen bir kuruluş olarak, İran ile ilişkilerini sarsacak bir karar aldı. Son dönemlerde İran’ın nükleer faaliyetleri üzerindeki artan endişeler ve uluslararası baskılar doğrultusunda, UAEA, Tahran'dan çekilme kararı aldığını duyurmuştur. Bu karar, hem bölgesel hem de küresel politikada derin etkiler yaratacak gibi görünüyor. Peki, bu durum neleri değiştirebilir ve ilerleyen süreçte neler beklenebilir?
UAEA’nın bu çekilme kararı, yıllardır devam eden ve giderek tırmanan bir dizi sorunla ilişkilidir. Özellikle İran’ın nükleer programı üzerindeki belirsizlikler, Ajansın denetim yetkilerinin kısıtlanması ve Tahran yönetiminin şeffaf olmaması gibi etkenler, bu kararı tetikleyen başlıca sebepler arasında yer alıyor. Son aylarda İran’ın nükleer tesislerinde yaptığı gelişmeler, uluslararası kamuoyunda endişelerin artmasına neden oldu. Özellikle uranyum zenginleştirme faaliyetlerindeki artış, UAEA’nın tedirginliğini artırdı.
Çekilme kararının bir diğer önemli faktörü, İran ile yapılan diplomatik görüşmelerin sonuçsuz kalması oldu. 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma ile bir nebze olsun yoluna koyulan ilişkiler, ABD’nin anlaşmadan çekilmesi ve ardından gelen yaptırımlar ile yeniden gerilime girmişti. UAEA, İran’ın taahhütlerine ne derece sadık kaldığını denetlemekle yükümlüydü, ancak bu görevini yerine getirmek için gerekli olan erişim ve bilgi akışını sağlayamadığından ötürü, çekilme kararı alındı.
UAEA'nın İran’dan çekilmesi, yalnızca iki taraf arasındaki ilişkileri etkilemekle kalmayacak, aynı zamanda bölgedeki diğer ülkelerin de nükleer politikalarını sorgulamalarına yol açabilir. İran’ın nükleer programı, Ortadoğu’da birçok ülke için endişe kaynağı oluşturmaktadır. Bu durumda, bazı ülkelerin kendi nükleer silah programlarını geliştirme arayışına girebileceği düşünülmektedir. Özellikle Suudi Arabistan gibi ülkelerin nükleer silahlanma yarışı içerisine girebileceği endişeleri, bölgedeki istikrarı daha da tehdit edebilir.
Uluslararası arenada da bu çekilme kararı önemli sonuçlar doğuracak gibi görünüyor. Batılı ülkeler ile İran arasında devam eden gerilim, bölgedeki diplomatik ilişkilere yeni bir boyut kazandırabilir. Ayrıca, İslam Cumhuriyeti’nin nükleer silah edinme çabalarının hız kazanabileceği belirtildiğinde, bu durum ABD ve müttefikleri tarafından daha sert yaptırımlara yol açabilir.
Sonuç olarak, UAEA’nın İran’dan çekilme kararı, yalnızca bir uluslararası kuruluşun almış olduğu bir karar olmanın ötesinde, küresel nükleer denetim ve barış sürecinin de nasıl ilerleyeceği konusunda belirleyici bir adım olarak değerlendiriliyor. Hem bölgesel hem de küresel aktörler için üzerinde düşünülmesi gereken karmaşık bir durum ortaya çıkmış durumda. Gelişmelerin nasıl ilerleyeceği merakla beklenirken, tüm dünya bu sürecin nükleer silahların yayılmasını önleme çabalarına nasıl etki edeceğini takip edecektir.
